Od długiego czasu, specjaliści w dziedzinie dietetyki podkreślają znaczenie spożywania żywności obfitującej w antyoksydanty. Te substancje mają przeciwdziałać procesom starzenia oraz chorobom, takim jak rak. Może się jednak wydawać, że im więcej ich spożyjemy, tym zdrowsi będziemy. To nie jest jednak prawda. Najnowsze badania pokazują, że nadmierna ilość antyoksydantów może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia, nawet prowadząc do rozwoju nowotworów. Jak więc znaleźć równowagę? Jaka ilość antyoksydantów jest za duża?
Pierwsze doniesienia o korzyściach wynikających ze spożycia antyoksydantów pojawiły się w latach 90-tych XX wieku, kiedy to naukowcy zauważyli znacznie niższą częstość występowania nowotworów u osób regularnie spożywających witaminę E i beta-karoten. Dodatkowo, odkryto, że wolne rodniki są głównym sprawcą miażdżycy naczyń krwionośnych – a przeciwutleniacze są najskuteczniejszą bronią przeciwko nim.
Zaczął się boom na antyoksydanty, a rynek zalały produkty spożywcze sztucznie wzbogacone w te substancje i suplementy diety w formie łatwych do połknięcia tabletek. Wszystko po to, abyśmy spożywali jak najwięcej warzyw i owoców, które są naturalnym źródłem przeciwutleniaczy.
Antyoksydanty działają na poziomie komórkowym. W organizmie człowieka jest ponad bilion komórek, każda z nich ma swój własny metabolizm. Jego produktem ubocznym są wolne rodniki, których ilość wzrasta pod wpływem takich czynników jak promieniowanie słoneczne, zanieczyszczenie powietrza czy dym papierosowy. Gdy ich ilość staje się zbyt duża, mogą zniszczyć komórkę i jej DNA, co może prowadzić do starzenia, chorób serca, nowotworów czy choroby Alzheimera.
Antyoksydanty pomagają utrzymać równowagę między wolnymi rodnikami a zdrowymi komórkami. Są to różnego rodzaju substancje, w tym witaminy A, C i E, minerały takie jak selen i mangan oraz karotenoidy. Ich unikalna właściwość polega na tym, że mogą oddać jeden wolny elektron wolnym rodnikom, neutralizując je w ten sposób. Jest jednak pewien paradoks, który naukowcy dopiero teraz zaczynają dociekać: antyoksydanty, które oddadzą elektron, mogą same stać się cząstkami powodującymi stres oksydacyjny.
Antocyjaniny, witamina C, kwas chlorogenowy, betalainy, luteina, zeaksantyna, likopen i polifenole – to wszystko przeciwutleniacze, które można znaleźć w naturalnej żywności. Jagody, truskawki, borówki kanadyjskie, karczochy, buraki, szpinak, pomidory i kakao są ich doskonałym źródłem. Dodatkowo oliwa z oliwek oraz warzywa strączkowe są bogate w przeciwutleniacze. Nie można również zapomnieć o przyprawach takich jak goździki, cynamon, oregano i kurkuma.
Mimo iż różnorodna dieta oparta na naturalnych składnikach dostarcza nam szerokiej gamy antyoksydantów, w niektórych sytuacjach możemy dostarczyć organizmowi ich nadmiaru. Wówczas skutki zdrowotne są przeciwne od oczekiwanych.